“Nee, hier verander ik niks aan.” Ernest wannabe Hemingway leunt achterover met zijn handen achter zijn hoofd gevouwen. “Jij kan wel zeggen dat de zin grammaticaal niet klopt, maar ik zeg: kom niet aan mijn artistieke vrijheid!” Artistieke vrijheid m’n neus, denk ik terwijl ik mijn cursist vriendelijk blijf aankijken. Je bent gewoon lui. Te lui om te herschrijven, te lui om je punten en komma’s te controleren. En te verliefd op je eigen woorden om ze nog te wikken en te wegen.
Geregeld zit er eentje in mijn lesgroep: een schrijver die zijn eerste versie puur goud vindt. Zijn eerste idee is het beste idee. De muze liet het zo maar in zijn schoot vallen! Ammehoela, lieve cursist. Geduldig leg ik weer uit dat elk stuk, elk boek, elk verhaal dat jij als lezer hapklaar weg kan lezen, nooit de eerste versie is. Het is de zesde. Of de dertiende, soms zelfs de zesentwintigste.
Om weer eens te onderstrepen dat schrijven werken is, zet ik een ambachtelijke vergelijking in. “Over een stoel die slecht zit heeft de ontwerper niet lang genoeg nagedacht. Hij heeft voor een vlugge pen-en-gat-verbinding gekozen terwijl een zwaluwstaartverbinding veel sterker is. En hij heeft maar vijf minuten proefgezeten. Zo is het ook met verhalen: aan een stuk dat stottert en stamelt, heb je te weinig geschaafd en geslepen.” De cursist die vindt dat ik aan de poten van zijn artistieke vrijheid zaag schrijft niks op, de rest wel.
Ik blijf hem vriendelijk aankijken en denk: ik vertel dit ook helemaal niet voor jou. Jij bent hier gekomen voor applaus, niet om beter te leren schrijven. Ik vertel het voor de andere cursisten, in wiens ogen ik elke les weer een nieuwe variant van vertwijfeling zie. Goedzo. Wie twijfel toelaat, staat keuzemogelijkheden toe. En wie beseft dat er voortdurend iets te kiezen valt – past hier nu ‘geïrriteerd’ of ‘kribbig’? Zet ik hier een puntkomma of een gedachtestreepje? – leert uiteindelijk betere keuzes maken, en zet steeds vaker de juiste zin en het beste beeld neer.
Wannabe Hemingway blijft wel komen trouwens. Want hij krijgt applaus, van de andere cursisten. Hij schrijft namelijk best aardig. Alleen nooit beter.
